แผลร้อนใน (แผลในปาก)

แผลร้อนในน่ากลัวแค่ไหน ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิงพวงทอง ไกรพิบูลย์ ที่ปรึกษาอธิการบดี มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต ให้ข้อมูลว่า

แผลร้อนใน (Aphthous) คือ แผลเปื่อยซึ่งเกิดขึ้นกับเยื่อเมือกบุช่องปาก สามารถเกิดได้กับเนื้อเยื่อทุกบริเวณในช่องปาก เช่น ริมฝีปากด้านใน กระพุ้งแก้ม เหงือก ด้านข้างของลิ้น และมักเกิดพร้อมกันหลายแผลหรือหลายตำแหน่ง

แผลร้อนในอาจมีขนาดเล็กเพียง 2 มิลลิเมตร หรือใหญ่กว่า 1 เซนติเมตร มีลักษณะเป็นแผลเปื่อยสีขาว เทา หรือเหลือง รอบแผลมีลักษณะบวม แดง และจะมีอาการเจ็บมากขึ้นจนส่งผลต่อการกินอาหาร

แม้ แผลร้อนใน จะเป็น ๆ หาย ๆ สามารถเกิดซ้ำได้ทุกเดือนหรือปีละ 3 – 4 ครั้ง แต่ไม่อันตรายถึงขั้นเป็นโรคติดต่อหรือลุกลามเป็นโรคมะเร็ง

ยืนยันอีกเสียงโดยคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ว่า โรคมะเร็งช่องปากจะเกิดขึ้นกับผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น สูบบุหรี่ ดื่มสุรา เคี้ยวหมาก โดยแผลในปากที่ต้องสงสัยคือแผลเรื้อรังนานเกิน 2 สัปดาห์มีลักษณะเป็นก้อนเนื้อนูนผิวขรุขระ มีรอยขาวหรือรอยแดง พบบริเวณลิ้น ริมฝีปาก กระพุ้งแก้ม เหงือก และเพดานปาก

หากใครเข้าข่ายเสี่ยง และพบว่าแผลในปากอาจไม่ใช่เพียงแผลร้อนในธรรมดา ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยต่อไป

9 ปัจจัยเสี่ยงแผลร้อนในไม่หายสักที

หนังสือ โรคของช่องปากและฟัน สำนักพิมพ์อมรินทร์สุขภาพ ให้ข้อมูลที่น่าสนใจว่า ปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่พบหลายปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาส เกิดแผลร้อนใน ดังนี้

1. ขาดวิตามินและเกลือแร่ โดยเฉพาะวิตามินบี 12 และธาตุเหล็ก สังกะสีและกรดโฟลิก
2. เป็นโรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง เพราะเป็นสาเหตุสำคัญของการขาดวิตามินและเกลือแร่
3. ระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง
4. มีปัญหาด้านอารมณ์ จิตใจ และความเครียด
5. นอนไม่หลับ พักผ่อนไม่เพียงพอ
6. มีประวัติคนในครอบครัวเป็นแผลร้อนใน
7. กัดริมฝีปากหรือลิ้นของตนเองขณะเคี้ยวอาหาร
8. แพ้สารบางชนิดในยาสีฟันหรือมีแผลจากการแปรงฟัน
9. กระพุ้งแก้ม ลิ้น เสียดสีกับเหล็กดัดฟันหรือฟันปลอมบ่อยครั้ง

แผลร้อนในแบบซับซ้อนอาจเป็นผลมาจากโรคแพ้ภูมิตัวเอง โรคเอดส์ โรคเบเซ็ต โรคเซลิแอก โรคโครห์น และโรคลำไส้ใหญ่อักเสบเรื้อรัง

การตรวจวินิจฉัย

แพทย์จะทําการตรวจร่างกาย และอาจให้ตรวจเลือดเพิ่มเติม เพื่อตรวจดูว่ามีภาวะขาดสารอาหาร หรือปัญหาทางด้านสุขภาพอื่น ๆ ที่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดแผลร้อนใน

การรักษาแผลร้อนใน

แม้ว่าอาการเจ็บปวดจากแผลร้อนในมักดีขึ้นภายใน 2 - 3 วัน และแผลสามารถหายได้เอง ภายใน 2 สัปดาห์ แม้ว่าจะไม่ได้รับรักษาใด ๆ ผู้ป่วยสามารถใช้ยาเพื่อบรรเทาอาการได้ เช่น

1. ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ชนิดที่ใช้ภายนอก
2. ยาชาเฉพาะที่ เช่น Benzocaine ชนิดที่ใช้ภายในปาก
3. น้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของคลอเฮกซิดีน (chlorhexidine) เดกซาเมทาโซน (dexamethasone) และไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (hydrogen peroxide)

สําหรับแผลในปากที่เกิดขึ้นซ้ำ ๆ แพทย์อาจพิจารณาสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะ เช่น ดอกซีไซคลีน (doxycycline) โดยหากแผลในปากนั้นรุนแรงมากและรักษาด้วยวิธีข้างต้นไม่หาย แพทย์ทำการจี้แผลด้วยไฟฟ้าเพื่อบรรเทาอาการปวดและทำให้แผลหายเร็วขึ้น

การป้องกันไม่ให้เกิดแผลร้อนใน

การป้องกันเพื่อลดความเสี่ยงในการเกิดแผลในปาก

1. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เพื่อป้องกันการขาดสารอาหาร
2. ทำความสะอาดปากโดยการแปรงฟัน และใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง
3. หลีกเลี่ยงอาหารที่มีรสเค็ม เผ็ด หรือมีรสเปรี้ยวจัดเกินไป
4. จัดการกับความเครียด